Amsterdam, [Willem Blaeu of Henricus Hondius], ca. 1620 (gegraveerd 1608).
Een grote gegraveerde wandkaart van Europa (118,5 x 166,5 cm), met het kaartbeeld zelf op 4 grote bladen (samen 84 x 111 cm) met een decoratieve rand aan de voet en de twee zijkanten, en 4 cartouches, waarvan 1 met de tweede titel “
Europa“. Rondom de kaart binnen een tweede decoratieve rand staan 16 gegraveerde kostuumprenten (8 aan elke zijde) en 12 gegraveerde stadsgezichten (over de voet), waaronder stadsplattegronden in de vorm van vogelvluchtperspectieven.
Het geheel wordt omgeven door een Latijnse boekdruk met een beschrijving van Europa (“Nova Europa: Descriptio”) met 5 houtgesneden illustraties, 1 decoratieve houtgesneden beginletter, 1 houtgesneden kopstuk en een band opgebouwd uit gegoten fleurons. De hoofdtitel is gedrukt op afzonderlijke gegraveerde stroken die over de kop van de gehele geassembleerde kaart met tekst lopen.
Met het illustratiemateriaal (vergezichten, kostuumprenten, houtsneden, schepen in zee, enz.) en de kompasrozetten en versieringen gedeeltelijk ingekleurd door een contemporaine hand. Bekleed met modern doek en opgehangen aan moderne houten rollen, gekopieerd naar die van een wandkaart van Willem Blaeu uit 1621 op een schilderij van Vermeer uit ca 1663. Opgehangen in een verticale perspex vitrine.
Slechts twee andere exemplaren van welke editie dan ook (één uit 1612 en één uit 1624) zijn bekend, compleet met kaart, randillustraties en tekst.
Uiterst zeldzame wandkaart van Europa, gegraveerd 1608 in een ongeregistreerde 3e druk, uitgegeven ca. 1620
Cf. Schilder,G, MCN V, II.3 A (pp. 77-80, I02-I24: 6 exemplaren van eerdere en 3 latere edities).
Een ongeregistreerde vroege editie van Willem Blaeu’s uiterst zeldzame grote wandkaart van Europa, slechts voorafgegaan door edities gedrukt van dezelfde platen in I608 (Z exemplaren bekend volgens Schilder, alleen bestaand uit de 4 kaartbladen) en 1612 (1 exemplaar bekend). De koperplaten in deze drie edities en de volgende bekende editie (uitgegeven door Henricus Hondius in I624) zijn alle in de eerste staat, maar de kaarten verschillen in de setting van de tekst in boekdruk en de versieringen.
De kaart bestrijkt Europa, Turkije en de gehele Middellandse Zee op een schaal van ca. I:6,000,000. Vier grote, gedecoreerde cartouches geven de tweede titel “
I-Iuropa” (met de rest van het tekstvlak blanco), het privilege I608, en aantekeningen over de berekening van afstanden en over de keuze van de nulmeridiaan door Tenerife, dit laatste met een kleine wereldkaart in twee hemisferen en een blanco tekstvlak wellicht overgelaten voor een opdracht.
De kaart is in een stereografische projectie, met geretoucheerde schalen van lengte- en breedtegraden in de randen, een raster van parallellen en meridianen, en in de zeeën loxodromen met vijf kompasrozen. De meridianen buigen slechts weinig naar buiten en zouden elkaar bij de noordpool ongeveer vijfendertig centimeter boven de bovenkant van de kaart ontmoeten, waardoor het bijna op een kegelvormige projectie lijkt.
De huidige editie dateert waarschijnlijk tussen 161 7 en 1614. Alles wat er van de opdruk over is, maar, een zoektocht naar de houtgesneden initiaal E en de lettertypes in de publicaties van Blaeu en Hondius kan aanwijzingen opleveren om de uitgever te identificeren (Willem Blaeu had zijn eigen boekdrukkerij in deze periode, maar Hondius heeft waarschijnlijk zijn boekdrukwerk uitbesteed).
Er zijn slechts zes andere exemplaren bekend van een editie van deze kaart (geen in Nederland), drie met alleen de kaartbladen en een ander zonder de titelomslag en de boekdruk, zodat er slechts twee overblijven met het gehele samenstel zoals in het huidige exemplaar.
Schilder noteert zes “staten”, maar kende het huidige exemplaar niet, dat dus de derde van zeven edities is van I608 tot post- I 655. Schilder vermeldt twee exemplaren onder I608, maar omdat zij alleen de kaartbladen bevatten, en omdat de eerste vier edities (I608 tot I624) alle deze bladen in hun eerste staat hebben, kan voor de datering van deze exemplaren een grondige studie van de watermerken nodig zijn.
Van de zesde druk (ca. I644?) is geen exemplaar bekend, terwijl van elk van de overige levende drukken bekend is van een uniek bewaard gebleven exemplaar: de I612 Willem Blaeu editie (compleet) in het Sachsisches Hauptstaatarchiv in Dresden; de huidige ca. I620 editie (compleet); de I624 Hondius editie (compleet) in de Herzogin Anna Amalia-Bibliothek in Weimar; de I655 Visscher editie (alleen kaartbladen) in de Bibliotheque Nationale in Parijs; en de na-I655 Visscher editie (zonder de titelomslag en de tekst in boekdruk) eveneens in de Bibliotheque Nationale.
Een unieke vroege uitgave van een van de grootste wandkaarten van BIaeu, inclusief alle drieëndertig marginale aanzichten en illustraties, en de beschrijvende tekst in boekdruk.
De Biografie van Willem Jansz Blaeu
