Mesdag en zijn vrouw Sientje vestigen zich in juni 1866 te Brussel. Naar observatie van Charles Baudelaire, die tezelfdertijd wegkwijnt in een Brusselse hotelkamer, “stichten de Belgen verenigingen om een mening te vinden... Men denkt in gemeenschap. Men denkt dus niet.” Hendrik Mesdag vindt aansluiting bij de Société Libre des Beaux Arts, een progressieve beweging onder aanvoering van Louis Artan en Alfred Verwée, die een nieuw realisme bepleit tegen de dogma’s van het gevestigde academisme. Schrijver en verenigingslid Léon Dommartin meent dat “de kunst van deze tijd moet terugkeren tot de mens en tot de natuur – tot la grande nature”. Mesdag omarmt de uitgangspunten van de vereniging en streeft in navolging daarvan naar een moderne en vrije kunst in de voetsporen van het Franse Realisme.

Een zeeschilder vindt zijn roeping nochtans niet in de “treurigheid van een stad zonder rivier” (wederom Baudelaire). Tijdens een vakantie op het Oost-Friese eiland Norderney raakt Mesdag uiteindelijk bevangen door de wisselingen van het tij, de wolkenluchten en de bedrijvige vissersvloot. “Daar leerde ik de zee kennen in al haar mooi,” herinnert de schilder zich later. Het volgende jaar, we schrijven 1869, neemt hij zich een verhuizing naar Den Haag voor. Want, zo schrijft hij zijn vriend Verwée, “je moet de zee vóór je zien, elken dag, je moet ermee leven, anders wordt het niets.”