Johannes Christiaan Schotel
Dordrecht 1787 – 1838
De belangrijkste zeeschilder van de negentiende eeuw
J.C. Schotel werd internationaal erkend als een uitstekende tekenaar en schilder van zeeën en vooral riviergezichten en groeide snel uit tot een van de toonaangevende maritieme kunstenaars van zijn tijd.
Biografie
Johannes Christiaan Schotel was de belangrijkste Nederlandse zeeschilder van de eerste helft van de negentiende eeuw. Hij werd enorm bewonderd en gerespecteerd.
Johannes Christiaan Schotel werd verondersteld zijn vader op te volgen als fabriekseigenaar maar van kinds af aan voelde hij zich aangetrokken tot de zee. Hij was goed opgeleid; al op jonge leeftijd ontdekte hij dat hij een tekentalent had en volgde lessen van Adriaan Meulemans (1763-1835).
Hij werd vaak aan de rand van het water gevonden om passerende schepen te observeren en dit motiveert hem om zeeman te worden. Zijn vader kon het niet eens zijn met de carrièrekeuze van zijn zoon en kocht de boeier Apollo voor hem in 1804, op voorwaarde dat hij zijn reizen zou opgeven en zich zou concentreren op handel. Hij werd een ervaren zeeman en bestudeerde de werking van de natuur, die hij vastlegde in zijn vele tekeningen.
In 1806 trouwde hij met Petronella Elisabeth van Steenbergen, een notarisdochter die hem voorstelde aan de elite van Dordrecht. Ze herkende zijn talent en adviseerde hem leerling te worden van de broers Abraham (1753-1826) en Jacob (1753-1798) Van Strij.
Johannes Christiaan Schotel werd in Dordrecht opgeleid door de zeeschilder Martinus Schouman (1770-1848) Deze grotendeels autodidactische kunstenaar bestudeerde het werk van zijn beroemde voorgangers Willem van de Velde II (1633-1707) en Ludolf Backhuysen en onderzocht de natuur tijdens zijn onmetelijke reizen.
Artistieke Stijl en Invloeden
J.C. Schotel werd vooral bewonderd om zijn weergave van de zee in al zijn stemmingen en zijn vermogen om effecten van licht vast te leggen. Naast virtuoze tekenaar specialiseerde hij zich in het afbeelden van schepen, tuigage en mensen tegen een achtergrond van licht en water.
In het werk van J.C. Schotel kunnen we de invloed van Ludolf Backhuysen (1630-1708) zien en zijn tekeningen worden soms nog ten onrechte toegeschreven aan deze zeventiende-eeuwse meester.
Kunstwerken
Een staatsjacht met een oorlogsman op de achtergrond, voor de haven van Vlissingen
Olieverf op paneel, 67,5 x 97,5 cm.
Gesigneerd op het schip: J.C. Schotel
Herkomst: Nederland, particuliere collectie
Kunstwerken
Het prachtig versierde Statenjacht is te zien op de wateren van de Noordzee, in de buurt van de haven van Vlissingen.
Een fregat op open zee
Olieverf op paneel, 26,5 x 37,5 cm.
Gesigneerd rechtsonder: J.C. Schotel. f.
Kustzicht
Olieverf op doek, 72 x 95 cm
Gesigneerd linksonder: J.C. Schotel
Herkomst: Europese particuliere collectie
Tentoonstellingen en Collecties
Schilderijen zijn te vinden in de musea van Amsterdam, Dordrecht, Haarlem, Otterlo en Rotterdam, maar ook in Hannover, München, Stuttgart, Nancy en Sint-Petersburg. Een groot aantal tekeningen van de kunstenaar, met ongeveer honderd vellen, wordt nu bewaard in het Rijksmuseum Prentenkabinet in Amsterdam, terwijl andere groepen tekeningen zich bevinden in Teylers Museum in Haarlem en Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Zijn vroeg geïllustreerde studies zijn te vinden in de permanente collecties van Princeton University Art Museum, New Jersey, The Morgan Library Museum, New York, The Metropolitan Museum of Art, New York en vele andere instellingen.
https://useum.org/artist/Johannes-Christiaan-Schotel
https://www.rijksmuseum.nl/en/collection/BI-1890-2974-B-35(R)
https://www.metmuseum.org/art/collection/search/428620
https://www.boijmans.nl/collectie/kunstenaars/16116/johannes-christiaan-schotel
Uitzicht op Vlissingen
Pen in bruin op papier.
Dordrecht, Dordrechts museum, inv. nr. DM/960/T1
Gerelateerde Kunstwerken
Verzending voor een kust (modello)
Grafiet en inkt, grijze wassing, 52.5 x 74.5 cm.
Herkomst: Nederlands Particuliere collectie
Verder Lezen en Bronnen
Literatuur:
– G.H. Marius, De Hollandsche schilderkunst in de negentiende eeuw, Den Haag 1920.
– G.D.J. Schotel, Leven van den zeeschilder J.C. Schotel, Haarlem 1840
– G.D.J. Schotel, De zeeschilder P.J. Schotel, Utrecht 1866.
– P.J. Schotel, Heldendaden der Nederlanders ter zee van de vroegste tijden tot op heden, naar aanleiding van de Geschiedenis van het Nederlandsche zeewezen, door Mr. J.C. de Jonge; ontworpen, op steen geteekend en met een’ ophelderenden tekst voorzien., Amsterdam z.j. [1849-1855].
– J. Erkelens red., [tent. cat.] Tussen zonnegoud en kaarslicht. Dordtse meesters 1780-1840, Dordrecht 1986, pp. 94-101
– N. de Zwaan, Nederland uit de kunst. 365 dagen kijken en lezen, Warnsveld 2005, 3 mei (ill.).
– W. Paus & G.J. Schweiter, Een onsterfelijk zeeschilder J.C. Schotel 1787-1838, Zwolle 1989.
– P. A. Scheen, Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750-1880, Den Haag 1970.
– FC.. Willis, Die Niederlandische Marinemalerei, Leipzig 1912.
– Galerie Rob Kattenburg BV, Brochure Johannes Christiaan Schotel, 2018
Conclusie
De Dordtse zeeschilder Johannes Christiaan Schotel stond bekend om zijn indrukwekkende luchten en wateren.
Zijn specialiteit was het tentoonstellen van schepen, tuigage en mensen tegen een achtergrond van lucht en water. J.C. Schotel werd vooral bewonderd om zijn weergave van de zee in al zijn stemmingen en zijn vermogen om effecten van licht vast te leggen.
De basis van zijn succes werd duidelijk gevormd door zijn schilderkunst en artistieke kwaliteiten en zijn tijdgenoten beweerden dat ze gelijk waren aan die van schilders uit de Gouden Eeuw. J.C. Schotel kreeg veel belangrijke opdrachten uit binnen- en buitenland en trok rijke klanten aan zoals Willem I, Prins van Oranje, de latere Koning Willem II, de tsaar van Rusland en de koning van Pruisen.