Beschrijving
De Meest Eminente Nederlandse Marineschilder van Zeegevechten van Hunne Majesteiten Koning Karel de Tweede en Koning Jacobus de Tweede
Willem van de Velde de Jonge en zijn vader, Willem van de Velde de Oude, waren twee van de beste zeeschilders van Europa. Willem de Jonge werd in 1633 in Leiden geboren. Kort daarna verhuisde het gezin naar een huis aan het IJ in Amsterdam. Zijn vader had inmiddels faam verworven als bekwaam en nauwkeurig marinetekenaar en maker van penschilderijen. Willem van de Velde de Oude was de belangrijkste kunstenaar in deze fascinerende techniek.
Waarschijnlijk was het de vader van Willem van de Velde de Jonge die hem leerde hoe je een schip nauwkeurig moet afbeelden. Vervolgens ging hij in de leer bij de beroemde Simon de Vlieger en leerde hij de schilderkunst. Op 18-jarige leeftijd werkte hij al zelfstandig – zijn vroegst gedateerde schilderij draagt de datering 1651 – maar vanaf 1652 werkten vader en zoon samen. Het immense belang van de Van de Veldes ligt niet alleen in de ontwikkeling van de zeeschilderkunst; zij zijn ook van betekenis als samenstellers van historische gegevens.
In 1672 besloten vader en zoon hun geluk in Engeland te beproeven in dienst van koning Karel II. De koning en zijn broer James, hertog van York, waren zo verheugd over de diensten van de twee belangrijkste marineschilders van die tijd, dat vader en zoon een groot huis kregen in Greenwich en een atelier voor hen werd gebouwd in het Queen’s House aldaar.
Van de Velde de Oude bleef werken tot zijn dood in 1693. Willem van de Velde de Jonge bleef na de dood van zijn vader in Engeland, hoewel hij de Republiek van tijd tot tijd bezocht. Hij stierf in 1707 en werd, net als zijn vader, begraven in St James’s, Piccadilly.
In een kalme zee ligt een grote vloot voor anker of bereidt zich voor om uit te varen. Gezien het grote aantal grote schepen, moeten we hier kijken naar de ‘Lands Vloot’, de Nederlandse marine, hoogstwaarschijnlijk in Texelse wateren. Er is heel wat te zien. Links ligt een kaag, een kleine platbodem met twee passagiers. Daarachter ligt er nog een, die ons tegemoet vaart. Het schip daarachter voert een grote vlag; het is een luxueus schip – een plezierjacht. Het heeft één mast met bezaantuig. In het midden vervoert een sloep misschien een paar matrozen naar de vloot.
De twee schepen rechts zijn galjoten. Het hele tafereel is afgebeeld onder een prachtige bewolkte Hollandse hemel.
De Staten-Generaal der Verenigde Nederlanden stelden een galjoot ter beschikking van Willem van de Velde de Oude; daaruit kon hij uit eigen waarneming schepen en zeeslagen tekenen. Voor een ooggetuigenverslag van de Slag bij Sole Bay (1672) gaven de Staten-Generaal opdracht aan ‘een galjootkapitein genaamd Jan Lely van de galjoot Hollandia om de persoon van Willem van de Velde, scheepstekenaar, aan boord te nemen en met hem vooruit te gaan’.
Deze vlugge maar nauwkeurige schetsen werden later vaak uitgewerkt tot schilderijen. Van de Velde de Oude was al verslaggever voordat er van een dergelijk beroep sprake was. Willem van de Velde de Jonge heeft nooit een galjoot gebruikt, en toen vader en zoon in Engeland woonden en werkten heeft Willem van de Velde de Oude er ook geen meer gebruikt; de Engelse vorst gaf hun geen toestemming om aan boord van een galjoot te zijn, ten tijde van de scheepsgevechten.
